آزادی بیان و رسانه‌ها که در بیش از ۲۰ سال گذشته بزرگ‌ترین دست‌آورد نظام جمهوری شمرده می‌شد، اکنون با تسلط گروه طالبان بر افغانستان، به دشواری نفس می‌کشد و ظاهرأ با آزمون بقأ دست‌وگریبان است.
در حال حاضر در افغانستان زیر حاکمیت طالبان امکان نشر گزارش‌های آزاد، تحقیقی و چالشی به علت تهدید و هراس از شکنجه و زندانی شدن محدود شده است، رژیم طالبان پخش موسیقی و سریال‌ها را ممنوع کرده و این گروه زنان را مجبور ساخته اند که با نقاب جلو دوربین ظاهر شوند.
فاطمه (اسم مستعار) یکی از خبرنگارانی که علیرغم این محدودیت‌ها هنوزهم به کارش ادامه میدهد، می‌گـوید که «صد سال عقب‌گرد» شاید مناسب‌ترین تعریف از وضعیت امروز آزادی بیان در افغانستان باشد.
او به تلویزیون «بینا» گفت که استخبارات طالبان برای سلب جرأت خبرنگاران و به ویژه زنان خبرنگار در پوشش و بازتاب آن‌چه که در این کشور می‌گذرد، فضای کار رسانه‌ای را تنگ و ترسناک کرده است: «ما بسیار به دشواری کار می‌کنیم. هنگامی که برای تهیه یک گزارش به سطح شهر میرویم، با انـواع توهین و اذیت طالبان روبرو می‌شویم. در صورتی که حجاب ما هم درست است و این محدودیت‌ها هر روز زیادتر شده می‌رود.»
به نظر می‌رسد که رژیم طالبان بـا محدود کردن آزادی بیان و اعمال ترس و ارعاب و شکنجه به یکی از اهداف بـزرگ شان که تهی کردن جامعه‌ای از خبرنگاران و افراد پرسش‌‌گر است، دست یافته اند.
بربنیاد آمارها، در دو سال گذشته دو ـ سوم خبرنگاران یا ترک شغل و یا هم ترک کشور کرده اند.
گلاب‌الدین غبار، خبرنگار پیشین تلویزیون طلوع که چهار ماه زیر حاکمیت رژیم طالبان به خبرنگاری ادامه داد و اکنون در جرمنی ساکن شده است، می‌گوید که برای ماندن در افغانستان دو گزینه داشت، گزارش‌دهی به نفع طالبان و یا از دست دادن جانش.
آقای غبار گفت: «امروز در افغانستان متأسفانه انتقاد جـرم پنداشته میشود، رسانه‌ها سخت زیر فشار هستند، تمام برنامه‌ها سانسور می‌شوند و خبرنگاران زیر فشار روحی و روانی قرار دارند. طالبان ما را مجبور می‌ساختند که معیارهای ژورنالیزم را زیر پا کنیم.»
پیش از این، مرکـز خبرنگاران افغانستان نیز با پخش گـزارشی اعلام کرد که اداره استخبارات و وزارت امر به معروف طالبان نسبت به سایر نهادهای این رژیم در تهدید، بازداشت، شکنجه و سرکوب خبرنگاران و رسانه‌ها دخیل بوده اند.
خبرنگاران مقیم در افغانستان می‌گـویند که نهادهای حامی خبرنگاران و رسانه‌ها نیز به دستـور طالبان مجبور به سکوت شده انـد و در حال حاضر، این نهادها نمی‌توانند که به خبرنگارانی که در بند طالبان هستند، کمک کنند.
نرگس، یکی دیگر از خبرنگارانی که رویدادهای ولایت‌های مرکزی افغانستان را پوشش می‌داد، می‌گوید: «زیر فشار و تهدید بودم. وقتی که طالبان وارد ولایت ما شدند، اولین کاری که کردند تخریب و بستن رسانه‌ها بود. من و خانواده‌ام به کابل فرار کردیم. اما هنگامی‌که دیگر هیچ امیدی برای ما نماند، به پـاکستان مهاجر شدیم.»
حال در چنین اوضاعی، چشم‌انداز فعالیت رسانه‌ها و آزادی بیان در افغانستان در دو سال و دو ماهه‌گی سقوط نظام جمهوری، چنان تـاریک و دردنـاک است که امیدی به بهبود احساس نمی‌شود.
