پس از تسلط دوبارهٔ گروه طالبان بر افغانستان، این کشور با موجی از فرار استادان دانشگاه ها روبرو شده است.
یافته‌های «تلویزیون بینا» نشان می‌دهند که در دو سال اخیر، یک هزار و ۱۲۹ استاد از ۳۷ دانشگاه دولتی و ۱۳۷ دانشگاه خصوصی افغانستان را ترک کرده اند.
بیشتر استادانی که ترک افغانستان را بر ادامهٔ تدریس زیر حاکمیت گروه طالبان ترجیح داده اند، دارای درجهٔ تحصیلی فوق لیسانس یا دکترا هستند.
رئیس پیشین یکی از دانشکده های دانشگاه کابل که خواست نامش گرفته نشود، میگوید که سلب آزادی‌های اکادمیک، هتک حرمت و شکنجه روانی استادان دانشگاه ها توسط طالبان، آنان را وادار به ترک کشور کرده اند.
او گفت زمانی‌که نظام جمهوری سقوط کرد جو سیاسی بدی در دانشگاه‌ها ایجاد شد: «استادان مجبور شدن که ترک وطن کنند و هنوزهم اکثریت مطلق استادان در تلاش ترک وطن هستند، زیرا آزادی‌ها سلب شده اند.»
نظام پیشین افغانستان میلیون‌ها دالر را صرف تکمیل تحصیلات عالی استادان دانشگاه‌ها کرده بود.
دانشگاه کابل متضرر بزرگ
بربنیاد یافته‌های «تلویزیون بینا»، دانشگاه کابل نسبت به سایر دانشگاه‌ها در افغانستان، کدرهایش را از دست داده است. این دانشگاه که به عنوان بزرگترین مرکز علمی ـ آموزشی در سطح افغانستان شناخته می‌شد، حالا در رشته‌هایی مثل زبان فرانسه فاقد استاد شده است.
دانشکده های ساینس، زمین شناسی، ژورنالیزم، کامپیوترساینس، هنرهای زیبا و حقوق و علوم سیاسی نیز به دلیل ترک استادان، با کمبود کدرهای علمی مواجه شده اند و در حال حاضر با آزمون بقا دست و پنجه نرم می‌کنند.
مسعود احمدی، یکی از دانشجویان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه کابل میگوید که سردرگمی عجیبی در دانشگاه حکمفرما شده: «مشکلات به حدی زیاد شده که حتی درس نیست، استادان فرارکرده اند، و بعضی از استادان وظایف شان را ترک کرده و خانه نشین هستند. پوهنتون کابل در یک سردرگمی به سر می‌برد.»
هارون، دانشجوی دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه کابل میگوید که این وضعیت دانشجویان را دلسرد ساخته است. او گفت: « استادان پوهنتون را ترک کرده و یک فضای سرد حکم فرما شده و علاقمندی جوانان بسیار کاهش یافته است.»
خالیگاهی که پُر نخواهد شد
مجلس نماینده‌گان نظام جمهوری اسلامی افغانستان قانونی را تصویب کرده بود که بربنیاد آن استادانی که مدرک لیسانس داشتند، باید در مدت پنج سال تحصیلات خود را به سطح ماستری می‌رساندند. بنأ نظام پیشین، میلیون‌ها دالر را برای تکمیل تحصیلات عالی استادان دانشگاه ها در خارج، هزینه کرد.
احمد خیبر فیضی، یکی از استادان دانشگاه کابل که در چارچوب این برنامه ماستری‌اش را از یکی از دانشگاه‌های چین گرفت و اکنون در فرانسه بسر می‌برد، میگوید که خالی‌گاه نبود استادانی که ماستری و دکترا داشتند، ممکن نیست که به زودی‌ها پُر شود: « وضعیت به قهقرا رفت و نظام تحصیلی آسیب دید. بیرون شدن استادان دانشگاه‌ها که تجربه چندین دهه با تحصیلات عالی مانند دکترا و ماستری داشتند، خالیگاهی است که پُر نخواهد شد و عواقب ناگواری خواهد داشت.»
داکتر عظیم نوربخش، استاد دانشگاه و سخنگوی وزارت تحصیلات عالی نظام پیشین که در جرمنی زنده‌گی می‌کند میگوید که بیرون شدن استادان دانشگاه‌ها از افغانستان، در واقع راه را برای افتادن این کشور در گودال فقر علمی ـ تحقیقاتی هموار می‌سازد: «و اگر توجه در این مساله صورت نگیرد، و مسایل کاربردی و تحقیقاتی ما با جهان امروزی همخوانی نداشته باشد، ما در قسمت مسایل علمی پسمان می‌شویم. این غیر قابل جبران است.»
در نظام پیشین، بیش از ده هزار استاد در دانشگاه های دولتی و خصوصی در افغانستان، تدریس می‌کردند که یک سوم آنان را زنان تشکیل می دادند. اگر علاوه بر مهاجرت صدها استاد دانشگاه ها، محرومیت زنان از کار را نیز محاسبه کنیم، در واقع دانشگاه های افغانستان بیش از سی درصد استادانش را از دست داده اند ـ خـالیگاهی که هرگز پُر نخواهد شد.
