در دو سال و سه ماه اخیر، طالبان با فرمان‌هایی که صادر کرده‌اند، آشکارا نشان داده‌اند که با نفس حضور مکتب‌ها و دانشگاه‌ها در افغانستان مشکل دارند و برعکس، در تلاش تقویت و گسترش مدارس دینی ـ جهادی هستند.
این گروه پس از گرفتن قدرت در افغانستان، برای تقویت نقش مدارس دینی، حضور دختران را در مکتب‌ها محدود و در دانشگاه‌ها ممنوع اعلام کرد، اما همزمان با این، دروازه‌های مدارس دینی را به روی دختران باز نگهداشته و افزایش ظرفیت مدارس دینی، پول‌های هنگفتی را هزینه می‌کند.
معصومه، دانش‌آموز صنف دوازدهم در یکی از مکتب‌های دخترانه‌ی ولسوالی گذره ولایت هرات بود که افغانستان بدست طالبان سقوط کـرد. او با چشم‌های پُر از اشک و یک دنیا حسرت از نابودی رویاهای «داکتر شدنش» حکایت می‌کند.
معصومه به تلویزیون «بینا» می‌گوید پس از آن که طالبان دروازه‌ی مکتب شان را بسته کردند، او به افسرده‌گی و مشکلات روحی ـ روانی دچار شد و آرامشش را به گونه‌ی کامل از دست داده بود: «هر شب کابوس می‌دیدم، بعد از چند ماه در منطقه ما مدرسه دینی باز شد، من هم فکر کردم بروم این‌جا درس بخوانم و خـود را مصروف بسازم تا از مشکلات بیشتر جلوگیری کنم.»
علاوه بر معصومه، حالا چندین هم‌صنفی و ده‌ها هم‌روستایی‌هایش نیز در این مدرسه جهادی درس می‌خوانند. معصومه می‌گوید که پوشیدن حجاب خیلی متفاوت از حجاب سنتی زنان هرات از شرایط اصلی داخل شدن به این مدرسه است.
او گفت: «ما باید دو سه تا قدیفه (چادر) بپوشیم تا مشکلی پیش نیاید، برای ما قرآن‌کریم، پنج کتاب و سایر مضامین اسلامی را درس می‌دهند. چرا ما به مدرسه دینی می‌رویم؟ چونکه آن‌ها (طالبان) همین را می‌خواهند.»
بربنیاد آمارها، در حال حاضر ۶ هزار و ۸۳۸ مدرسه دینی رسمی در افغانستان فعالیت دارند که از این میان، یک هـزار و ۲۱۲ مدرسه از زمان نظام جمهوری رسمی بوده‌اند و ۵ هزار و ۶۲۶ مدرسه در زمان حاکمیت رژیم طالبان رسمی شده‌اند. نزدیک به ۶۱۸ هزار نفر در این مدارس علوم دینی می‌آموزند.
علاوه بر این‌ها، گفته می‌شود که ۳۸۳ مدرسه دینی رسمی دخترانه نیز در افغانستان فعالیت دارند که نزدیک به ۹۰ هزار دختر و خانم در آن‌ها مصروف فراگیری علوم دینی هستند.
عایشه، یکی از دانش‌جویان پیشین دانشگاه کابل که حالا در یکی از مدارس جهادی ولایت بدخشان مصروف فراگیری علوم دینی است، می‌گوید که خانه‌نشینی را تحمل نتوانست و ناگزیر به ثبت نام در این مدرسه جهادی شده است.
او به تلویزیون «بینا» گفت که مطالعه‌ی فراوان در زمان دانش‌جویی او را کمک کرده که توانایی تفکیک خوب و بد را داشته باشد: «در این مدرسه به ما مسایل دینی به گونه دیگری تدریس می‌شود. آن‌ها (طالبان) می‌خواهند که ما را تغییر بدهند. من می‌دانم که اصل گپ در کجاست؟ بخاطری که درباره روش‌ها و طریقه‌های که احزاب مذهبی روی مردم می‌خواهند تاثیر بگذارند، زیاد مطالعه کردیم.»
سحر (نام مستعار) دانش‌آموز صنف یازدهم یکی از مکتب‌های شهر کابل که اکنون مجبور به ثبت نام در یک مدرسه دینی شده است، می‌گوید که استادان مدرسه شان، یک نسخه خیلی افراطی از دین و شریعت را به شاگردان آموزش می‌دهند.
او گفت: «آن‌جا درس شان هیچ مطابقت با درس دینی که ما خوانده‌ایم ندارد. فقط فکرهای خودشان را برای ما تدریس می‌کنند که خیلی افراطی است. نمی‌خواهم که افراطی شوم اما مجبور هستم که مدرسه بروم. آن‌جا تعداد زیادی از پسران درس می‌خوانند و دخترها پنج نفر هستیم.»
با این حال، برخی از عالمان دین می‌گویند که افزایش تعداد مدارس دینی برای به حاشیه کشانیدن مکتب‌ها و دانشگاه‌ها و هم‌چنان به هدف ترویج بنیادگرایی دینی، افغانستان را در گردابی می‌اندازد که سال‌ها کسی قادر به بیرون کشیدنش نباشد.
مشکور کابلی، یک عالم دین به تلویزیون «بینا» گفت: «مدارس دینی که هیچ، من معتقدم که حتی مدارس معمولی و دانشگاه‌های زیر حاکمیت طالبان نیز مرکزی برای تعمیق افکار بنیادگرایی و پرورش تروریزم می‌شود.»
جذب دختران دانش‌آموز و دانش‌جو در مدارس دینی در حالی افزایش یافته است که پس از سقوط نظام جمهوری در افغانستان، بیش از یک‌هزار استاد دانشگاه و صدها استاد مکتب، وظیفه و یا هم کشور را ترک کرده‌اند. خروج هزاران استاد از افغانستان کیفیت آموزش را در مکتب‌ها و دانشگاه‌ها به شدت کاهش داده است.
